Sawas Stéphane
CERLOM – Centre d’Étude et de Recherche sur les Littératures et les Oralités du Monde) -INALCO, France
Μνήμη της Μικράς Ασίας και διασπορικές ταυτότητες στο σύγχρονο ευρωπαϊκό κόμικ
Περίληψη
Η μεταναστευτική εμπειρία και οι επιπτώσεις της στην διαμόρφωση των ιδιωτικών και συλλογικών ταυτοτήτων έχουν κομβική θέση στην καλλιτεχνική δραστηριότητα της ελληνικής διασποράς. Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι η μελέτη της απεικόνισης των διασπορικών ταυτοτήτων σε κόμικς που γράφτηκαν από απογόνους Μικρασιατών στη Γαλλία και στην Ελλάδα τον 21ο αιώνα. Ο Allain Glykos συνέγραψε στα γαλλικά με τον Antonin το graphic novel Manolis που δημοσιεύτηκε το 2013 στο Παρίσι και το 2022 σε ελληνική μετάφραση στην Αθήνα. Το λεύκωμα αυτό διασκευάζει δύο προηγούμενα λογοτεχνικά κείμενα του Allain Glykos, ένα ταξιδιωτικό αφήγημα και ένα εφηβικό μυθιστόρημα, τα οποία ανιχνεύουν την ιστορία του πατέρα του Allain, πρόσφυγα από την Μικρά Ασία πρώτα στην Ελλάδα και μετά στην Γαλλία. Το 2018 ένα δεύτερο κόμικ των ίδιων δημιουργών, με τίτλο Gilets de sauvetage, παραλληλίζει τους πρόσφυγες του παρελθόντος με τους μετανάστες του παρόντος κατά τη διάρκεια ενός μνημονικού ταξιδιού στη Χίο. Ο Soloup με την σειρά του εκδίδει στα ελληνικά στην Αθήνα το 2014 το graphic novel Αϊβαλί, στο οποίο, με αφορμή ένα ταξίδι στην Μυτιλήνη, ανακαλεί την ιστορία των παππούδων του, προσφύγων από την Μικρά Ασία, διασκευάζοντας τέσσερα λογοτεχνικά κείμενα γραμμένα στα ελληνικά ή στα τουρκικά, λιγότερο ή περισσότερο καθιερωμένα (όπως των Βενέζη και Κόντογλου). Από το πρώτο στο τρίτο πρόσωπο, από τη φωνή του γιου στη φωνή του πατέρα, τα έργα αυτών των τριών δημιουργών που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία από αφηγηματολογική και εικαστική άποψη. Βάσει λογοτεχνικών και βιωματικών πηγών που συνδέουν παρόν και παρελθόν ξεπερνούν στερεότυπα και αντιστερεότυπα για να επαναπροσδιορίσουν τους όρους ξένος, πρόσφυγας, μετανάστης με ιστορικό βάθος και διαπολιτισμικό χαρακτήρα στο πολυκεντρικό δίκτυο των συγχρόνων διασπορών.
Σύντομο Βιογραφικό
Ο Stéphane Sawas είναι νεοελληνιστής, τακτικός καθηγητής στο INALCO (Παρίσι), όπου διευθύνει το ερευνητικό κέντρο CERLOM (Centre d’Étude et de Recherche sur les Littératures et les Oralités du Monde). Βραβευμένος μεταφραστής, διδάσκει επίσης στην École Normale Supérieure. Οι έρευνές του αναφέρονται στην ιστορία της ελληνικής τέχνης και λογοτεχνίας, στον κινηματογράφο και τη μουσική της Μεσογείου, στις διασπορικές ταυτότητες του 20ού και 21ου αιώνα. Εξέδωσε την ανθολογία Le Conseil de la cloche et autres nouvelles grecques (éd. Rue d’Ulm, 22015) και συνεπιμελήθηκε το ειδικό τεύχος του περιοδικού Europe για τον Κ.Π. Καβάφη (2013) και τον συλλογικό τόμο Xénographies féminines dans l’Europe d’aujourd’hui (éd. Peter Lang, 2020).
