Χριστοδουλίδου Λουίζα

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

louizachrist28@gmail.com

Η λειτουργία της γραφής ως ίχνους δύο ταυτοτήτων: η περίπτωση της Λευκής Μολφέση

Περίληψη

Το φαινόμενο των Ελλήνων συγγραφέων της διασποράς οι οποίοι γράφουν και σε μιαν άλλη γλώσσα, εκτός της ελληνικής, είναι γνωστό και είναι ενδιαφέρον να διαπιστώσουμε ότι συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Η Λευκή Μολφέση (Blanche Molfessis), η οποία έγραφε στη γαλλική αλλά και στην ελληνική γλώσσα, ήταν απόγονος δεύτερης γενιάς καλλιτεχνών και διανοουμένων που εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, στα τέλη της δεκαετίας του ’40. Στην περίπτωσή της, η πρόσφατη Ιστορία είναι αυτό που προσδιορίζει κατεξοχήν τη γλώσσα της γραφής, όπως το μαρτυρεί το πρώτο της πεζογραφικό έργο Larme aux yeux ή Γυάλινα Σύνορα (στην ελληνική καινούρια γραφή του).

Μέσα από αυτό το βιβλίο, η Μολφέση ψηλαφεί την καταγωγή της, γεγονός που αφορά μια αναζήτηση εστιακού σημείου της Διασποράς, ένα σημείο το οποίο είναι χωροχρονικό, εφόσον αφορά ταυτόχρονα τη μητέρα-Ελλάδα και την εμπόλεμη Ελλάδα. Το ενδιαφέρον μας εστιάζεται στη συγχώνευση των δύο εννοιών που για τη συγγραφέα είναι η γεωγραφία και η ιστορία. Η διερευνητική μας προοπτική άπτεται:

–του ρόλου που διαδραματίζει η συλλογική μνήμη η οποία τροφοδοτεί την ατομική μνήμη μέσα από έναν μηχανισμό αφομοίωσης μιας δεύτερης ταυτότητας.

–της κατάκτησης, διαμέσου της γραφής, ενός απόλυτου εγώ, προϊόντος των δύο ταυτοτήτων.

–της λειτουργίας της γραφής ως αποτυπώματος – καταγραφής του παρελθόντος.

–της γλώσσας της γραφής, ως προϊόντος της Ιστορίας, αφού η συγγραφέας θέτει καθαρά το ερώτημα «γιατί γράφω στη γαλλική γλώσσα», ερώτημα που αφορά, ουσιαστικά, το σύνολο της λογοτεχνίας της διασποράς η οποία γράφεται από Έλληνες σε μια οποιαδήποτε «ξένη» γλώσσα.

Σύντομο Βιογραφικό

Η Λουίζα Χριστοδουλίδου γεννήθηκε στη Λεμεσό, όπου πραγματοποίησε τις εγκύκλιες σπουδές της. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris IV): Maîtrise, D.E.A. και Doctorat. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στην ευρύτερη Νεοελληνική Λογοτεχνία, στη Νεοελληνική Λογοτεχνία της Κύπρου, στη Γυναικεία Διανόηση και Γραφή του Έξω Ελληνισμού, στο μυθιστόρημα με ιστορικό υπόβαθρο, στον μεταποικιακό λόγο, στις αναπαραστάσεις των αρχαιοελληνικών μύθων στη Νεοελληνική Λογοτεχνία, κ.ά. Έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια, στην Ελλάδα, την Κύπρο και το εξωτερικό, με εισήγηση, και μελέτες της έχουν δημοσιευθεί σε συλλογικούς τόμους, Πρακτικά συνεδρίων, ελληνικά και διεθνή περιοδικά.

Είναι συγγραφέας του βιβλίου: Όψεις του αρχαιοελληνικού μύθου στην ποίηση του Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Λευκωσία/Αθήνα, εκδ. Επιφανίου, 2019, το οποίο έλαβε το κρατικό βραβείο Μελέτης (Μονογραφίας) Δοκιμίου για τη Λογοτεχνία τού Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Κύπρου, το 2020. Έχει συνθέσει το λογοτεχνικό πορτρέτο τής Ευρυδίκης Περικλέους-Παπαδοπούλου, για το σύνολο του έργου της, το οποίο εκδόθηκε, στην αγγλική γλώσσα, από το PEN Κύπρου (Λευκωσία, 2019). Έχει συνεπιμεληθεί με τον Γιώργο Κατσαδώρο τον τόμο Ερανίσματα φιλίας. Τιμή στον Γεώργιο Δ. Παπαντωνάκη, Αθήνα, Γρηγόρης, 2020 που περιλαμβάνει μελέτες για τη Νεοελληνική και Παιδική Λογοτεχνία.

Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας-Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Κύπρου και διδάσκει, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου το οποίο εδρεύει στη Ρόδο.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Balta Venetia. Problèmes d’identité dans la prose grecque contemporaine de la migration, Paris: L’Harmattan, 1998.

Candau, Joel. Mémoire et identité, Paris : PUF, 1998.

Ηλιού Φίλιππος. «Αρματωμένα μάτια», Ο Πολίτης 25 (19 Ιουλίου 1996) 39-41.

Κιοσσέ, Χαρά. «Ιστορία και ευαισθησία», Νέες Εποχές, Το Βήμα (28 Ιουλίου 1996) 11.

Lacarrière Jacques (préface) in Molfessis Blanche, L’arme aux yeux (roman), Bruxelles : Talus d’approche, 1995, 7-10.

Lacarrière Jacques. Ερωτικό λεξικό της Ελλάδας, Αθήνα: Χατζηνικολή, σσ. 317-323.

Lacarrière Jacques. «Blanche Molfessis», Poésie 89, no 27 (mars-avril 89), Paris : Maison de la poésie, 1989, pp. 110-111.

Μολφέση Λευκή. Γυάλινα σύνορα, Αθήνα, Εξάντας, 1996.

Molfessis Blanche. L’arme aux yeux (roman), Bruxelles : Talus d’approche, 1995.

Μπουκάλας Παντελής. «Εύγλωττα κειμήλια μιας μαυρόασπρης εποχής», Η Καθημερινή (10 Σεπτεμβρίου 1996) 10.

Πολυκανδριώτη Ουρανία. «Μνήμη και ταυτότητα. Παρατηρήσεις σε ορισμένα κείμενα της ελληνικής διασποράς στη γαλλία το 20ο αι.», Σύγκριση 13 (2002) 105-119.

Φραγκιάς Ανδρέας. «Τα γυάλινα σύνορα», Ο Πολίτης 25 (19 Ιουλίου 1996) 41-42.

La diaspora hellénique en France, Actes du séminaire organisé par l’Ecole Française d’Athènes (18 oct.-1re nov. 1995), Champs helléniques modernes et contemporains, EFA, Paris : Gilles Grivaud, 2000.

Revue Les Temps modernes, directeur Jean – Paul Sartre, no 369, avril 1977, Paris, pp. 1636-1639.