Κούρτη-Καζούλλη Βασιλεία, Φραντζή Κατερίνα & Καλιαμπού Μαρία

Το Σώμα Κειμένων Διδακτικών Εγχειριδίων της Ελληνικής στη Διασπορά (ΣΚειΔΕΕΔ)

Περίληψη

Η έρευνα αφορά στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στη διασπορά, διαχρονικά και συγκεκριμένα επικεντρώνεται στα σχολικά εγχειρίδια διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας που εκδόθηκαν στις Η.Π.Α. και στην Αυστραλία από το 1920. Ο στόχος είναι αφενός η διάσωση της πολιτισμικής και γλωσσικής κληρονομιάς, αφετέρου η μελέτη των γλωσσικών εγχειριδίων για την εξόρυξη πολιτισμικής, ιστορικής, εκπαιδευτικής, κοινωνιολογικής, γλωσσολογικής και ανθρωπολογικής πληροφορίας, αφού εκτός από την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, τα σχολικά εγχειρίδια προβάλλουν απόψεις, στάσεις και αξίες, που επικρατούσαν και επικρατούν σε συγκεκριμένες κοινότητες σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Στο πλαίσιο αυτό, στη συγκεκριμένη έρευνα, παρουσιάζεται η πρώτη φάση του δυναμικού Σώματος Κειμένων Διδακτικών Εγχειριδίων της Ελληνικής στη Διασπορά (ΣΚειΔΕΕΔ).

Περιγράφεται, καταρχάς, η εύρεση, συλλογή και ψηφιοποίηση σχολικών εγχειριδίων για τη διδασκαλία της Ελληνικής στη Διασπορά η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Διατμηματικού Προγράμματος Σπουδών «Ανάλυση και διδασκαλία πρώτης και δεύτερης/ξένης γλώσσας» του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών & του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Στη συνέχεια, το ψηφιοποιημένο γλωσσικό υλικό μετατρέπεται και οργανώνεται έτσι ώστε να είναι επεξεργάσιμο από εργαλεία της μεθοδολογίας των σωμάτων κειμένων. Στην παρούσα φάση έχουν ψηφιοποιηθεί δεκατρία (13) διδακτικά εγχειρίδια της Ελληνικής στη διασπορά, εκ των οποίων τα δώδεκα (12) αφορούν στις Η.Π.Α και ένα (1) στην Αυστραλία, γραμμένα από έξι (6) συγγραφείς και υπό την έκδοση έξι (6) εκδοτικών οίκων. Τα διδακτικά εγχειρίδια, έκδοσης από το 1930 έως το 1982, αφορούν τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Το Σώμα Κειμένων των διδακτικών εγχειριδίων έχει, σήμερα, συνολικό όγκο άνω των 200,000 λέξεων.

Το ψηφιοποιημένο γλωσσικό υλικό δύναται να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο ποικιλίας ερευνητικών και επιστημονικών δράσεων στο αντικείμενο. Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζονται θέματα ταυτότητας και το πως προβάλλεται η Ελλάδα στα συγκεκριμένα εγχειρίδια.

Το Σώμα Κειμένων Διδακτικών Εγχειριδίων της Ελληνικής στη Διασπορά, ΣΚειΔΕΕΔ, είναι δυναμικό και ενημερώνεται με νέα διδακτικά εγχειρίδια, όταν αποκτάται δυνατότητα πρόσβασης.

Βιογραφικά Σημειώματα

Η Βασιλεία Κούρτη-Καζούλλη είναι Kαθηγήτρια  στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης (Π.Τ.Δ.Ε.) του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Αναπληρώτρια Διευθύντρια στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ανάλυση και  Διδασκαλία Πρώτης και Δεύτερης/Ξένης Γλώσσας» του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών και του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης.  Επίσης, είναι διευθύντρια του Εργαστηρίου Γλωσσολογίας στο Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το ερευνητικό, συγγραφικό και διδακτικό της έργο επικεντρώνεται σε ζητήματα που συνδέονται με τη διγλωσσία, τη διδασκαλία/εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας και τη μάθηση με ΤΠΕ.

Είναι ακαδημαϊκά υπεύθυνη για το πρόγραμμα Δια Βίου του Πανεπιστημίου Αιγαίου «Aegean Greek Immersion Summer School (AEGIS): International Summer School» και συμμετέχει στο Πρόγραμμα Teaching Weeks του ERUA στο πλαίσιο της συνεργασίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου με το Πανεπιστήμιο Paris 8 – Saint Denis.  Από το 2022 έως το 2024 ήταν  επιστημονικά υπεύθυνη στις περιφέρειες Νοτίου και Βορείου Αιγαίου για το πρόγραμμα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών «Υποστηρικτικές παρεμβάσεις σε κοινότητες ΡΟΜΑ για την ενίσχυση της πρόσβασης και μείωση της εγκατάλειψης της εκπαίδευσης από παιδιά και εφήβους».  Ως επιστημονικά υπεύθυνη στην περιφέρεια του Νοτίου Αιγαίου έχει συμμετάσχει  σε ερευνητικά προγράμματα όπως:  «Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη (κλάδος ΠΕ02 – Φιλολόγων)» και «Δράση 7: Σύνδεση σχολείου και κοινότητας» του έργου «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών». Επίσης, ήταν υπεύθυνη για τη συγκρότηση και λειτουργία των «Κοινοτήτων Μάθησης» στο έργο «Ελληνόγλωσση Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Διαπολιτισμική Εκπαίδευση στη Διασπορά» του Πανεπιστημίου Κρήτης και υπεύθυνη για τον παιδαγωγικό σχεδιασμό του ηλεκτρονικού μαθησιακού περιβάλλοντος για διδασκαλία της Αλβανικής και Ρωσικής ως μητρικής γλώσσας στη «Δράση 5: Ενίσχυση της μητρικής γλώσσας των μαθητών» του έργου Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών του Α.Π.Θ.   Συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Charles Darwin από το 2006 μέχρι σήμερα και το 2015 είχε επισκεφτεί και διδάξει σαν Επισκέπτρια Καθηγήτρια στο ίδιο πανεπιστήμιο.

Η Μαρία Καλιαμπού είναι Senior Lector στο Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών του πανεπιστημίου Yale. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στην Ευρωπαϊκή Εθνολογία και Λαογραφία στο πανεπιστήμιο του Μονάχου. Το διδακτορικό της τιμήθηκε στη Γερμανία με το βραβείο Lutz Röhrich ως η καλύτερη διατριβή στην παραμυθολογία. Συνέχισε μεταδιδακτορικές σπουδές στο πανεπιστήμιο Charles-de-Gaulle, Lille III, και στο πανεπιστήμιο Princeton. Η έρευνά της εστιάζεται στον διάλογο της εθνολογίας με την ιστορία του βιβλίου, τόσο στην Ελλάδα όσο και τη διασπορά. Επίσης ασχολείται και με τη διδασκαλία ελληνικών ως ξένη γλώσσα.

Η Κατερίνα Θ. Φραντζή είναι Καθηγήτρια Πληροφορικής – Κατασκευής, Επεξεργασίας και Εφαρμογών Σωμάτων Κειμένων και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Πληροφορικής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών (ΤΜΣ) του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Διευθύντρια του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ανάλυση και διδασκαλία πρώτης και δεύτερης ξένης γλώσσας» του ΤΜΣ και του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Ακαδημαϊκά/Επιστημονικά Υπεύθυνη του Προγράμματος «Το Σκάκι στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση» του ΚΕΔΙΒΙΜ του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Διετέλεσε Πρόεδρος του ΤΜΣ για 4 χρόνια (01/09/2018 έως 31/08/2022).

Πτυχιούχος του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Με κρατική υποτροφία για μεταπτυχιακή έρευνα στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών, Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος». Απέκτησε το διδακτορικό της δίπλωμα με υποτροφία από το Computing and Mathematics Department του Manchester Metropolitan University σε συνεργασία με το Centre for Computational Linguistics, University of Manchester Institute of Science and Technology. Επισκέπτρια Επιστημονική Ερευνήτρια στο Department of Information Science, Faculty of Science, University of Tokyo. Για τη διδακτορική της διατριβή, βραβεύτηκε από το International Information Centre for Terminology, INFOTERM, με το «Certificate for Outstanding Achievement in Applied Research and Development in the Field of Terminology». Επισκέπτρια Επιστημονική Ερευνήτρια στη Nippon Telegraph and Telephone Corporation (ΝΤΤ), στο Communication Science Department, Research and Development, Yokosuka. Είναι η δημιουργός της C–value  μεθόδου για την αυτόματη αναγνώριση όρων και συμφράσεων, η οποία έχει εφαρμοστεί διεθνώς σε ποικιλία ερευνών και ποικιλία γλωσσών (2000+ citations,  Google Scholar).